Geçişli ve geçişsiz çatı olmak üzere ikiye ayrılır.
Fiile neyi,kimi soruları sorulur.Cevap alınıyorsa geçişlidir.
1)Geçişli Çatı:
Nesne alabilen fiillerdir.
ÖR:Bu problemi kolayca çözebilir.
Neyi çözebilir?
Problemi
Nesne alıyor geçişli fiildir.
2)Geçişsiz Çatı:
Nesne almayan fiildir.
ÖR:Yağmur bütün gün aralıksız yağdı.
Neyi yağdı?
Cevap yok,geçişsizdir.
3)Oldurgan Çatı:
Kökü geçişsiz eylemin "-dir,-()r,-t" ekleriyle geçişli hale getirilmesidir.
Yemeği sabah piş-ir-di.
4)Ettirgen Çatı:
Kökü geçişli eylemin "-dir,-()r,-t" ekleriyle geçişliliğinin arttırılmasıdır.
Kendine güzel bir elbise dik-tir-di.
B)Özneye Göre Çatı:
Yüklemi eylem olan cümlenin özne-yüklem ilişkisine denir.
Özne ile ilgili çatı ekleri"-l,-n,-ş"dir.
1)Etken Çatı:
Fiilin gösterdiği işi özne yapar.
ÖR:Öğrenciler kütüphanede kitap okuyor.
Etken çatılıdır.
2)Edilgen Çatı:
Yüklemde "-l"veya"-n" eklerinden biri bulunur.Öznesi sözde öznedir.
ÖR:Elbiseler raflara özensizce diz-il-di.
3)Dönüşlü Çatı:
Yüklemde "-l"veya"-n" eklerinden biri bulunur.Özne işi yapan ve işten etkilenendir.
ÖR:Üniversiteyi kazandığını öğrenince çok sev-in-di.
4)İşteş Çatı:
En az iki özne tarafından yapılan eylemlerdir."-ş" ekini alır.Bu tür eylemlerde karşılıklı yapma ya da birlikte yapma anlamı vardır.
ÖR:Kuşlar uç-uş-tu.(Birliktelik)
Dün akşam arkadaşlarıyla gör-üş-tü.(Karşılıklı)
Yorumlar
Yorum Gönder