Cumhuriyet Dönemi'nde Şiir (Her Birinden Örnek Dizelerle Topluluklar)

Cumhuriyet Edebiyatında Şiir Konusuna Geniş Anlatımla Bakalım:


Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı topluluklarının ilki BEŞ HECECİLER dir.

BEŞ HECECİLER:

Beş Hececiler denince akla sadelik gelmeli.Başlıca konu olarak da memleket sevgisi,kahramanlık,yiğitlik,yurt güzellikleri.Beş Hececiler Milli Edebiyat döneminden etkilenmişlerdir.

Burada önemli olan nokta aruzun bırakılarak hece ölçüsüne geçiş (ilk şiirlerde aruz kullanıldı ancak daha sonra bırakıldı) yapılmış olmasıdır ki bunun altını çizerek belirtmekte fayda var.

Daha çok 11 li hece ölçüsü kullanılmıştır.
Şiirde sadelik göze çarpar.Süs ve yapmacıklık yoktur.
Sanatçılar serbest müstezat yazmayı denemişlerdir.

Genel anlamda özellikleri böyle olan topluluğun sanatçılarına göz atalım şimdi de:

Topluluğun Sanatçıları:

FARUK NAFİZ ÇAMLIBEL
ORHAN SEYFİ ORHON
HALİT FAHRİ OZANSOY
ENİS BEHİÇ KORYÜREK
YUSUF ZİYA ORTAÇ



Bu belirttiğimiz sanatçılar HECENİN BEŞ ŞAİRİ olarak da bilinirler.

Örnek Şiirden:

Bu nazlı peri kızı
Bu ne güzellik yıldızı
Her gönülde bir sızı
Bırakarak yaşarmış

...

Orhan Seyfi Orhon-Peri Kızı ile Çoban Hikayesinden..



MİLLİ EDEBİYAT ZEVK VE ANLAYIŞINI SÜRDÜREN ŞİİR

Kurtuluş Savaşı'nın etkileri süreken ortaya çıkmıştır.Milliyetçilik akımından etkilenmiştir.
Yabancı sözcüklerin yerine Türkçelerinin kullanımına özen gösterilmiştir.

TEMSİLCİLERİ:

AHMET KUTSİ TECER
ORHAN ŞAİK GÖKYAY
NECMETTİN HALİL ONAN
KEMALETTİN KAMU
ÖMER BEDRETTİN UŞAKLI
BEHÇET KEMAL ÇAĞLAR
ÇOŞKUN ERTEPINAR
ARİF NİHAT ASYA
ZEKİ ÖMER DEFNE
BEDRİ RAHMİ EYÜBOĞLU


ÖZ ŞİİR ANLAYIŞINI SÜRDÜREN ŞİİR

Paul Valery'nin şiirde dili üstün tutan anlayışından doğmuştur.Bu anlayış Türk edebiyatında bu anlayış
Ahmet Haşim'in Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar adlı makalesiyle başlar.

Şiir dili her şeyin üzerinde tutulmuştur.
İyi ve güzel şiir yazabilmek amaçlanmıştır.
Şiir soylu sanat olarak görülmüştür.
Sembolizmden etkilenmişlerdir.
Şiir sanat için yazılmıştır.

TEMSİLCİLERİ:

AHMET HAŞİM
YAHYA KEMAL BEYATLI
AHMET HAMDİ TANPINAR
CAHİT SITKI TARANCI
NECİP FAZIL KISAKÜREK
AHMET MUHİP DIRANAS
ASAF HALET ÇELEBİ
ÖZDEMİR ASAF
ZİYA OSMAN SABA
Yedi Meşalecilerin diğer temsilcileri

Örnek şiirden bir dörtlük:

Ne içindeyim zamanın
Ne de büsbütün dışında
Yekpare geniş bir anın
Parçalanmış akışında

...


-Ahmet Hamdi Tanpınar-


YEDİ MEŞALECİLER:

İlkelerini belirlemişlerdir.İlkeleri samimilik,içtenlik,canlılık ve devamlı yeniliktir.

1928 yılında YEDİ MEŞALE adlı kitapta ilk eserlerini toplamışlardır.
Yedi Meşalecilerin önemli bir özelliği de Beş Hececileri eleştirmiş ve onlara karşı durmuş olmalarıdır.Ancak yine de Beş Hececilerin yolundan gitmişlerdir.

Topluluğun Sanatçıları:

ZİYA OSMAN SABA
SABRİ ESAT SİYAVUŞGİL
KENAN HULUSİ KORAY
YAŞAR NABİ NAYIR
VASFİ MAHİR KOCATÜRK
CEVDET KUDRET SOLOK
MUAMMER LÜTFİ BAHŞİ

Örnek Şiirden;

Şimdi bomboş sebilden selviler bir şey sorar
Hatırlatır uzayan dem çekişleri rüzgar
Mermer basamaklarda uçuşur beyaz tüyler

...

-Ziya Osman Saba-




SERBEST NAZIM VE TOPLUMCU ŞİİR

Öncelikle serbest nazımın ne demek olduğuna  bakalım.
Serbest nazım genelde ölçü ve uyağa bağlı olmayan ve dizelerdeki hece sayıları değişik olan şiirlerdir.

Toplumcu şiir ise merkezinde insan bulunan,toplumu ön plana daha çok çıkaran şiir anlayışıdır.
Bu şiir anlayışında şiir toplum ile var olmalıdır düşüncesi egemendir.
Toplum şiirleri yazılmalıdır.
Geniş insan topluluklarına hitap etmek önemlidir.
Toplumu harekete geçirecek türden şiir yazmaya özen gösterilmiştir.
Biçimden çok içerik önemlidir.
Füturizm yani gelecekçilik akımının etkisinde kalmışlardır.


TEMSİLCİLERİ:

NAZIM HİKMET
RIFAT ILGAZ
AZİZ NESİN
CEYHUN ATIF KANSU
ERCÜMENT BEHZAT LAV
ARİF DAMAR
ŞEVKET SÜREYA AYDEMİR
VEDAT NEDİM TÖR
ENVER GÖKÇE
MEHMET BAŞARAN
ŞÜKRAN KARDAKUL


Örnek Şiirden:

Dünyanın bütün çiçeklerini diyorum
Bütün çiçeklerini getirin buraya
Öğrencilerimi getirin buraya
Kaya diplerinde açmış çiğdemlere benzer
Bütün köy çocuklarını getirin buraya
Son bir ders vereceğim onlara
Son şarkımı söyleyeceğim
Getirin...getirin...ve sonra öleceğim.

...

-Ceyhun Atıf Kansu-


Şiirden de anlaşılacağı gibi bu bir toplumcu şiirdir ve serbest müstezat ile yazılmıştır.



GARİP AKIMI

Garip akımı dendiğinde akla,basmakalıp olan şiire bir başkaldırı gelmelidir.
Şiirde köklü değişiklikler amaçlanarak yola çıkılır.
Onlara göre şiirde aruz ölçüsü de hece ölçüsü de gereksizdir.
Şiir duyguya değil de akla dayalı yaratılmalıdır düşüncesine sahiptirler.
Geleneksel şiir rafa konmuştur aslında bir bakıma.
Mecazlı söyleyiş,sanatlı anlatımdan uzaklaşılmıştır.
Sıradan insanın günlük,anlık problemleri,yaşama sevinci konu olmuştur şiirlere.

Topluluğun Sanatçıları:

ORHAN VELİ KANIK
MELİH CEVDET ANDAY
OKTAY RIFAT HOROZCU

Örnek Şiir

Duyduğum yoktu ne vakittir
Güvercin sesi,kumru sesi,,pencerede;
İçime gene 
Yolculuk mu düştü,nedir?
Nedir bu yosun kokusu,
Martıların gürültüsü havalarda
Nedir?
Yolculuk olmalı,yolculuk

-Orhan Veli-

MAVİCİLER

Maviciler akımı Attila İlhan'ın çıkardığı Mavi adlı dergiyle başlar.Orhan Duru,Ferit Edgü bu akımın diğer temsilcilerindendir.
Attila İlhan toplumsal gerçekçiliği savunmuştur ve bunun öncüsü olmuştur.

İKİNCİ YENİCİLER 

İkinci Yeniciler için linkimize tıklayıp geniş anatımına göz atabilirsiniz:
Ne demiştik...Onlara göre bir ağaç bile tıkır tıkır işleyebiliyor...
http://ygslysdesorulursa.blogspot.com/2013/04/onlara-gore-bir-agac-bile-tikir-tikir.html


HİSARCILAR

Hisarcılar ilk şiirlerini Çınaraltı dergisinde, Garip Akımına karşı bir duruş sergileyerek yayınladılar. Daha sonra 1950 yılında çıkarılmaya başlayan ve 1980 yılına kadar aralıklı olarak çıkarılan "HİSAR" dergisi etrafında toplandılar.

TEMSİLCİLERİ:

Mehmet Çınarlı
Mustafa Necati Karaer
Gültekin Samanoğlu
İlhan Geçer
Munis Faik Ozansoy
Yavuz Bülent Bakiler
Arif Nihat Asya
Tarık Buğra
Mehmet Kaplan
Cemil Meriç
Sabahattin Engin
gibi isimlerdir...

İKİNCİ YENİ SONRASINDA TOPLUMCU ŞİİR

İkinci Yeni'nin ardından toplumcu şiire devam.Bu dönem sanatçıları kendilerini toplum sözcüsü kabul ettiler.Estetik kaygılar bir kenara bırakıldı ve toplum için yazıldı.

TEMSİLCİLERİ:

İSMET ÖZEL
ATAOL BEHRAMOĞLU
NİHAT BEHRAM
SÜREYYA BERFE
REFİK DURBAŞ
AHMET OKTAY


Örnek Şiirden satırlar:

Alanlara çok bilenmiş yüreğim alanlara
vurulsun kösleri şu gavur sevdamızın
vursun isyanın bacısı olan kanım karanlığa
Zülkf de vursun
Yüzüne ay kırıkları çarpıp uyansın sevdiğim

...

İsmet Özel-Evet İsyan'dan..

1980 Sonrası Şiir

Türkiye'nin siyasal  ve sosyal şartlarının değişimi olduğu bir dönemdir.
Şiir düzyazıya yaklaştırılmıştır.
İçerikten çok söyleyiş önem kazanmıştır.

TEMSİLCİLERİ:

Haydar Ergülen
Hüseyin Atlansoy
Sedat Umran